Luisteren naar bewoners en de natuur in het Bospark

Landschapsontwerp door HB Adviesbureau
Project: Bospark – Hoogkarspel

Hoe creëer je een organische bosbeleving als je helemaal vanaf nul moet beginnen met aanplanten? Landschapsontwerper Martin Verschure ontwikkelde hier een plan voor. Het ontwerp voor Het Bospark in Hoogkarspel laat duidelijk de wensen van bewoners terugkomen. En toch biedt het ook voor hen nog steeds voldoende verrassingen, want de natuur laat zich nooit helemaal leiden. We maken met Martin een wandeling door het park.

Vanaf de terp kijken we uit over het hele ontwerpgebied, we zien ook de wijk Reigersborg waar zo’n 800 woningen zijn bijgekomen. Tussendoor loopt een zichtlijn naar de Watertoren van Hoogkarspel. Martin: “Ik werk nu ruim vier jaar bij HB Adviesbureau en dit is het eerste project waar ik van begin tot eind bij betrokken ben geweest. De bewoners hadden al heel veel ideeën en wilden echt een eigen plek creëren om te recreëren. Dat was heel verfrissend en daar haalde ik veel motivatie uit. Ik hoop dat ze het ook echt als hun eigen stukje park zien. Het was onze uitdaging om te kijken welke ideeën uitvoerbaar waren om van de oude akker een echte belevingsplek te maken.”

HB Adviesbureau heeft de gemeente Drechterland en Zeeman Vastgoed vanaf het begin ondersteund bij de technische uitwerking van de diverse deelplannen voor dit gebied. De laatste fase, Reigersborg V Zuid, wordt – tijdens het schrijven van dit verhaal – bouwrijp gemaakt. De overgang van het woongedeelte naar het open landschap vindt geleidelijk plaats met een afnemende bebouwingsdichtheid. Als afsluiting van het woongedeelte komt hier een park. HB Adviesbureau kreeg de opdracht om een ontwerpschets en een grote maquette van klei die reeds aanwezig waren, met de input van de groenalliantie (een groep betrokken bewoners) uit te werken van een gedragen ontwerp naar een bestek.

Bosbeleving op een kleine ruimte
Op deze hoogte, op de terp, hebben we ook goed zicht op het parkdeel wat zich in de toekomst zal ontwikkelen tot een bosachtige omgeving. “Ondanks de beperkte ruimte hebben we het gebied toch de ingrediënten meegegeven om in de toekomst een bosbeleving mogelijk te maken. We vroegen ons af: wat maakt bos écht bos? Het is eigenlijk een vegetatietype dat al ver ontwikkeld is – onderaan ligt een strooisellaag met mos en kruidachtige plantjes en daarna een struiklaag met boomvormers. Een bos kent een cyclisch proces: bomen vallen om, er ontstaat een open plek en er groeien weer struiken. Maar nu gingen we het vanaf nul aanplanten. Al tekenend zijn we gaan kijken naar de beplantingprincipes en hoeveel ruimte we eigenlijk nodig hadden om de juiste condities mee te geven waarmee op termijn een bosbeleving zal ontstaan. Dit zijn we gaan inpassen, met een organische padenstructuur, variatie in openheid, zodat je verschillende sferen kan beleven.”

We wandelen verder door het park. Doordat de paden in lussen verbonden zijn, kan er oneindig gewandeld worden in achtjes. De loopvlonder maakt de wandeling extra gevarieerd. Martin vertelt: “Wat je nu ziet, dat ziet er over dertig tot veertig jaar weer heel anders uit. Dat weten de bewoners ook. We ontwikkelden een beeld van waar we naartoe willen, maar we moeten het nu loslaten en zien hoe de natuur het zelf gaat doen. We kozen inheemse planten uit die zo goed mogelijk passen bij de grondsoort en omstandigheden, en goed zijn voor de biodiversiteit, maar we moeten maar zien wat er uiteindelijk gebeurt. Dat zijn interessante dingen. Ook dieren krijgen ruimte in het park: er is bijvoorbeeld een vogelbos met dichte vegetatie waar vogels zich straks kunnen verstoppen en nesten kunnen bouwen. Zo zitten er allemaal kleine verrassingen verstopt in het Bospark, een soort paaseieren.”

Verschillende sferen
Wat is het unieke aan het park geworden? “Het is ons goed gelukt om verschillende sferen te creëren op een klein stuk grond, wat de wens was van de bewonersgroep. Ook het stukje waterbeleving, een wandelroute langs het water, de fruitboomgaard en een gedeelte voor rust waar geen kinderen en huisdieren komen heeft een plek gekregen in het park. Er zijn drie ingangen gecreëerd waardoor iedereen makkelijk toegang heeft. Daarnaast hoop ik hoop dat mensen in het park heerlijk kunnen wandelen en ontspannen op de ligweide.”

Bovenop de terp waaide de wind stevig om onze oren, maar als we lager lopen is er veel meer beschutting: “Het park staat vol op de wind, voordat dit er allemaal was kon je dat goed merken. Door het glooiende van het park – we hebben de uitgegraven grond van die bouwpercelen gebruikt om de hoogteverschillen te maken – is er meer plek gekomen om te schuilen voor de weersomstandigheden. En zo zijn de bomen ook weerbaarder tegen de wind. Zeker als het bos over een paar jaar flink gegroeid is.”

Avontuurlijke ruimtes voor kinderen
Over een boomstam klimt een jongetje aan de hand van zijn moeder en verderop verstoppen twee meisjes zich in de struiken: “Het avontuurlijke gedeelte voor kinderen is een belangrijk onderdeel van het ontwerp. Ik hoop dat kinderen even hun ouders kunnen ontvluchten en op avontuur kunnen gaan in het park. Er liggen nu houtsnipperpaden, maar over vijf jaar zijn die weg en dan hoop ik dat kinderen zelf paden hebben gemaakt door de struiken. Er liggen genoeg takken om zelf hutten te bouwen en hun fantasie te prikkelen. Op de plekken waar kinderen komen hebben we bijvoorbeeld ook struiken met bessen geplaatst, zodat kinderen zelf fruit kunnen plukken. ”

Alle krachten verzameld
Martin geeft aan dat de samenwerking tussen de verschillende afdelingen van HB Adviesbureau van grote meerwaarde was in dit project: “Het is heel fijn dat we binnen het bureau zoveel ondersteuning hebben van onze adviseurs. Als landschapsontwerper ben je in de basis een vormgever: je probeert mooie dingen te bedenken die logisch aanvoelen, een relatie hebben met de plek en toekomstbestendig zijn. Daarbij heb je te maken met heel veel facetten. Dit kan zitten in beplantingskeuzes, maar ook op technisch gebied, zoals bruggen ontwerpen of grondbewerking. Ons werk heeft raakvlakken met onder andere ecologie, beplanting, water en klimaatadaptatie. Je weet van alles wat, maar je kan nooit alles weten. Bij dit bureau werken mensen met veel verschillende technische achtergronden die ik graag om advies vraag om mijn ontwerpen nóg beter te maken. Als je ergens niet uitkomt, zit het antwoord vaak letterlijk een kamer verder. De bodem was in dit project belangrijk. We staan hier op zware kleigrond en het was prettig dat er een toezichthouder vanuit HB Adviesbureau aanwezig was bij het grondverzet en de aanplant van beplantingen. Hij heeft constant in de uitwerking aangestuurd op het goed doorwerken van de bodem: zorgen dat het water op tijd weg kan. Of dat er niet geplant wordt als er te veel water valt. Het is fijn als die kennis samenvalt en iedereen in zijn eigen kracht kan staan.”